Blupill pozwoli nam na przedarcie się przez gąszcz taryf operatorów komórkowych i wybranie najdogodniejszej. Stanie sie tak dzięki pomysłowi informatyka Sebastiana Barylskiego.
Jeżeli twoje telefoniczne rachunki budzą niepokój i trudno ci pojąć, za co dokładnie płacisz, a na dodatek nie opuszcza cię przeczucie, że dziesiątki promocji, pakietów, czas stopów, czasów zatrzymanych, swojaków, bezlików, darmowych stanów służą raczej temu, by zagmatwać ofertę, niż ułatwić wybór najlepszej na rynku – mamy dla ciebie, drogi czytelniku, dobrą wiadomość. Grupa młodych poznańskich naukowców, po dwóch latach tajnych prób i testów, opracowała sposób, by w kilkanaście sekund specjalny program zweryfikował zapewnienia operatorów telekomunikacyjnych i wybrał propozycję, która rzeczywiście będzie dla ciebie najlepsza.
W internecie jest już dostępna wersja testowa, która dotyczy tylko abonentów prywatnych i nie analizuje rozmów z aparatów na kartę. Na podstawie analizy rachunków telefonicznych blupill, jak nazywa się projekt, może ocenić atrakcyjność dotychczasowego abonamentu i przygotować taki zestaw taryf i promocji, który faktycznie spełni twoje potrzeby. To zupełnie inaczej niż dziś – choć dzwoni do ciebie konsultant ze specjalną ofertą, w rzeczywistości składa propozycję dopasowaną do wymagań kilkuset tysięcy podobnych do ciebie klientów. A przecież nie istnieją idealne rozwiązania, które odpowiadałyby tysiącom użytkowników, zwłaszcza w tak indywidualnych kwestiach jak sposób i częstotliwość korzystania z komórki.
Aż trudno uwierzyć, że ten problem nie zainteresował wcześniej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Bo czy klient, któremu oferuje się całą gamę usług, obłożonych dodatkowymi wariantami i zmiennymi danymi, jest w stanie ocenić, czy faktycznie wybrany abonament i promocje są dla niego najlepsze? UOKiK nie widzi w tym jednak problemu. – Przedsiębiorców i konsumentów obowiązuje swoboda zawierania umów. Ustalanie indywidualnych warunków umowy w oparciu o preferencje konsumenta nie jest niezgodne z prawem – ucina rozmowę Maciej Chmielowski z UOKiK.
Na urzędników nie możemy więc liczyć, na szczęście w sukurs przychodzi nam nauka – prof. Krzysztof Opolski z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego sięga po autorytet ekonomisty Josepha Stiglitza i ukuty przez niego termin „asymetria informacji”, który przyniósł Amerykaninowi Nagrodę Nobla. To zjawisko zachodzi wtedy, gdy jedna strona ma większą wiedzę niż druga i może to wykorzystywać, czyli wypisz-wymaluj sytuacja, o której mowa: firma telekomunikacyjna kontra klient.
– To modelowy przykład asymetrii – nie ma wątpliwości prof. Opolski. Przyznaje, że i jemu zdarza się pochylić nad rachunkiem telefonicznym i głowić, za co dokładnie płaci. – Nie dziwię się jednak, że żaden urząd nie interweniuje. Tu nikt nikogo ewidentnie nie oszukuje, a operatorzy nie łamią prawa. Sytuacja dotyczy bardziej etyki i jest raczej patowa. Gdy dzwoni do nas konsultant i mówi, że może obniżyć nasze rachunki o 20 procent, a nie wspomina, że mógłby je ograniczyć o 50 procent, to nie kłamie. Po prostu nie mówi całej prawdy.
Dzwonimy do operatorów. Pytamy Marcina Gruszkę, rzecznika sieci Play, jak wiele ofert proponuje jego firma.
– Full. Bardzo dużo – zachwala rzecznik.
– Nie pamięta pan dokładnie?
– To nie takie proste, bo wszystko się zmienia – odpowiada. Pytamy więc wprost: – Czy wy tego nie gmatwacie specjalnie, by klient nie do końca ogarniał, w czym wybiera?
– To skrajnie negatywna interpretacja sytuacji. Zresztą nasza oferta jest stosunkowo najmniej zagmatwana. To pytanie bardziej pasuje do konkurencji – odbija piłeczkę Gruszka.
Ale konkurencja myśli podobnie. Wojciech Strzałkowski z Ery nie podziela naszych wątpliwości. Więcej – uważa, że każdy w pół godziny z ołówkiem w ręku jest w stanie porównać propozycje dostępne na rynku. – Oferty są proste i przejrzyste. Dlatego nie sądzę, by potrzebny był dodatkowy program do wyliczania zniżki – mówi pewnym tonem.



Miliardy kombinacji

– Nigdy nie myślałem o tym, by zrobić krzywdę gigantom telekomunikacyjnym – opowiada pomysłodawca projektu Sebastian Barylski. – Pociągała mnie raczej próba stworzenia czegoś, czego wcześniej nikt nie wymyślił.
40-letni absolwent informatyki i ekonometrii, który uczył się w podstawówce podstaw programowania według rad miesięcznika „Młody Technik” (nie stać go było na komputer, więc pierwsze programy pisał na kartkach papieru), na pomysł nowej usługi wpadł tak: – Pracowałem przy restrukturyzacjach i fuzjach, pomagałem firmom w sytuacjach kryzysowych. Z mnóstwem ludzi ciągle rozmawiałem przez telefon, właściwie wisiałem na nim non stop. I wydawałem na te rozmowy zwykle ponad tysiąc złotych miesięcznie. I było mnie na to stać. Ale gdy kiedyś miałem kilka wolnych dni, usiadłem nad fakturą od operatora i zacząłem się zastanawiać, za co tak naprawdę płacę. I doszedłem do wniosku, że tego nie da się w prosty sposób ustalić.
Barylski wpisał dane do arkusza kalkulacyjnego, wczytał się w regulamin operatora, ale był bez szans: – Zrozumiałem, że nie mogę obliczyć, za co dokładnie płacę. Można wyliczyć jednostkowe ceny w różnych wariantach dla pojedynczej taryfy. Ale po uwzględnieniu wszystkich usług dodanych i wybranych numerów liczba możliwych kombinacji rośnie do astronomicznych rozmiarów. Niby więc cena za SMS czy minutę rozmowy jest stała, ale w praktyce zależy od wielu dodatkowych parametrów: jaki pakiet wybrałem, jaki rodzaj połączenia, jaką porę dnia, z jaką siecią się łączę i w jakiej kolejności korzystam z poszczególnych usług. Okazało się, że gdybym chciał ustalić, ile zapłacę w przyszłości za miesiąc korzystania z jednej kombinacji taryfy, usług dodanych i promocji, musiałbym przeprowadzić tyle obliczeń, ile nie byłby w stanie udźwignąć żaden arkusz kalkulacyjny.
Stworzył więc program komputerowy, wpisał tam wszystkie dane i parametry korzystania z komórki, a wynik zapamiętał, by porównać z przyszłym rachunkiem. Gdy po miesiącu dostał fakturę i zestawił wyniki, zobaczył, że trafił, a więc da się to wszystko matematycznie wyliczyć. Ale to wciąż było nie to, bo cały program napisany został tylko dla niego i jego połączeń: – Zacząłem więc zastanawiać się, czy w ogóle jest możliwe stworzenie usługi dla wszystkich, która wskazywałaby idealne rozwiązania dla każdego klienta.
Przeanalizujmy: czterej operatorzy na naszym rynku oferują dziś klientom indywidualnym aż 41 podstawowych taryf (nie licząc taryf wynikających z dodatkowych promocji). Do tego dochodzą usługi dodane – dodatkowe atrakcje, o które wzbogacamy swój abonament, np. tańsze rozmowy z wybranym numerem albo z pięcioma numerami, naliczanie tylko pierwszej minuty albo tylko trzech pierwszych minut, prezent w postaci tańszego telefonu, pakiet długoznajomościowy itd. W sumie aż 71 unikalnych usług dodanych. Do tego trzeba pamiętać o możliwości wybrania nawet pięciu numerów specjalnych, z którymi połączenia są tańsze lub darmowe. To wszystko oznacza – jak wyliczyli twórcy blupill – że liczba dostępnych kombinacji może iść nie w setki, nie w tysiące, ale w miliardy.



Strategia zamka błyskawicznego

Pod koniec 2008 r. Barylski postanowił wykorzystać doświadczenia z własnym rachunkiem do stworzenia usługi dla masowego odbiorcy. Rzucił zajęcie doradcy przy restrukturyzacjach i zaczął szukać informatyków i matematyków, którzy mogliby wypracować uniwersalny algorytm, przetwarzający gigantyczną liczbę kombinacji, tak by na podstawie analizy dotychczasowych rachunków dać panu A korzystającemu z usług firmy X kompletną informację – jeżeli dzwonisz tu i tam, o tej albo o tamtej porze i częściej rozmawiasz z tym lub z tamtym, najlepsza oferta dla ciebie czeka u operatora Y albo Z. A czasem też X, bo – jak mówi Barylski – wyniki nie są wcale oczywiste. On sam porównał swoje zestawienie z ofertą nowego operatora na rynku, który zachwalał się jako najtańszy, ale wyliczenia tego nie potwierdziły. Został więc u dotychczasowego, tyle że zmienił taryfę na dużo korzystniejszą.
Po kilku miesiącach poszukiwań m.in. wśród stypendystów programu „Polityki” „Zostańcie z nami” (zachęcającego młodych naukowców, by nie wyjeżdżali z kraju) stworzył zespół, który przez kilkanaście miesięcy głowił się nad zestawem algorytmów będącym w stanie przeanalizować setki miliardów kombinacji planów taryfowych, promocji i usług dodanych. Dziś nad projektem blupill pracuje kilkanaście osób: matematycy nad kolejnymi algorytmami, informatycy nad ich kodowaniem, a analitycy zestawianiem regulaminów operatorów i nowycyh promocji, by uaktualniać system.
Efekt jest imponujący: po zalogowaniu na stronę blupilla i podaniu numeru telefonu komputer użytkownika łączy się ze stroną operatora telekomunikacyjnego i pobiera od niego wykaz połączeń zawartych na ostatniej fakturze. Szyfruje je i ściąga na komputer użytkownika, tam czyści z wszelkich osobistych danych (np. numerów rozmówców, adresów internetowych) i przetwarza w anonimowe wzory matematyczne, które faktycznie opisują sposób korzystania z komórki. Te wzory trafiają na tzw. chmurę obliczeniową, czyli rozsiane po całym świecie serwery, tańsze niż standardowe, bo pobierają opłaty tylko za faktyczne korzystanie z ich usług. I tam specjalny algorytm, nad którym tyle głowili się matematycy od blupilla, dokonuje odpowiednich obliczeń. Wszystko, jak podkreśla Barylski, dzieje się albo w komputerze użytkownika, albo na wynajmowanym zewnętrznym serwerze, więc dane teleadresowe nie trafiają do twórców programu.
To ważne, bo operatorzy telekomunikacyjni już próbują straszyć wyciekaniem danych. Trudno się dziwić ich niezadowoleniu – blupill może poważnie naruszyć dotychczasowy porządek, zwłaszcza że usługa kosztuje dziś grosze, a i w przyszłości jej cena nie ma przekroczyć 10 złotych (twórcy projektu nie liczą na zyski z tej usługi, chcą, by finansowanie projektu zapewnił strategiczny inwestor, który nie jest związany z operatorami, ale korzysta z ich usług). – Na pewno szanse będą teraz bardziej wyrównane – ocenia prof. Opolski, któremu marzy się idealne rozwiązanie zwane strategią zamka błyskawicznego. Ma ono miejsce wtedy, gdy obie strony transakcji są w stanie idealnie się do siebie dopasować. – Do tego potrzeba jednak wysokiej konkurencji i wysokiej świadomości klienta. Nam niestety jeszcze do tego daleko – przyznaje prof. Opolski.