Większość międzynarodowych firm prawniczych otworzyła już swój oddział w Polsce. Aby pozyskać najlepszych prawników, kancelarie prześcigają się w ofertach płacowych. Szkolenie w trakcie aplikacji adwokackiej i radcowskiej musi zostać unowocześnione.
W Polsce działa obecnie około czterech tysięcy kancelarii prawnych, w których pracuje ponad 40 tysięcy prawników. Niemal wszystkie największe światowe firmy prawnicze posiadają już swoje biura w naszym kraju.
Migracje prawników
Dynamicznie rozwijający się rynek usług prawniczych powoduje migracje prawników pomiędzy kancelariami. Firmy prawnicze przebijają się w swoich ofertach płacowych. Łowcy głów specjalizujący się w pozyskiwaniu pracowników dla kancelarii prawnych mają pełne ręce roboty. W maju 2007 r. z kancelarii White & Case odeszło kilku prawników, którzy od pierwszego czerwca zasilili grono partnerów i prawników kancelarii CMS Cameron McKenna. Dwóch partnerów kancelarii Squire Sanders odeszło, aby założyć pierwsze w Polsce biuro międzynarodowej firmy prawniczej DLA Piper, która tydzień temu oficjalnie rozpoczęła działalność w Polsce. Swoje biuro w Warszawie otworzyła także jedna z największych hiszpańskich kancelarii - Garrigues. Ostatnio kancelaria Salans poszerzyła swój Zespół Rynków Kapitałowych. Na czele ośmioosobowego zespołu stanęli partnerzy - Marcin Bartczak oraz Robert Dulewicz, którzy przeszli z kancelarii Clifford Chance.
Specjaliści od rekrutacji są przekonani, że jeszcze długo na rynku będzie wiele ciekawych ofert zarówno dla prawników z dużym doświadczeniem zawodowym, jak i tych z kilkuletnim stażem pracy w kancelarii. Poza praktyczną wiedzą prawniczą, kluczowa jest i będzie znajomość języków obcych.
Duże sieciowe kancelarie walczą o najlepszych specjalistów, głównie takich gałęzi prawa, jak podatki, bankowość, prawo nowych technologii, prawo energetyczne, telekomunikacja, obrót nieruchomościami. Ruch transakcji na rynku nieruchomości od kilku lat bowiem nie słabnie, podobnie jak kompleksowych audytów prawnych, a także prawa pracy i zbiorowych układów pracy. Coraz większe znaczenie na rynku ma obsługa prawna pozyskiwania kapitału, sprawy związane z prawem własności intelektualnej oraz zamówienia publiczne. Widać również zdecydowany wzrost zainteresowania wprowadzaniem spółek na giełdę.
System edukacji
Większość partnerów największych kancelarii uważa, że system kształcenia młodych prawników w Polsce powinien zostać zmieniony. Ich zdaniem, zmiany powinny dotyczyć zarówno programu magisterskich studiów prawniczych, jak i szkolenia na aplikacji adwokackiej czy radcowskiej.
Wątpliwości co do konieczności wprowadzenia zmian nie ma prof. Tadeusz Tomaszewski, dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (WPiA UW).
- Jeden z kierunków zmian związany jest z naszym członkostwem w Unii Europejskiej i znaczeniem prawa europejskiego. Kilka lat temu na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego prawo europejskie traktowane było co najwyżej na równi z innymi gałęziami prawa. Dziś jest to dziedzina wiodąca, która obejmuje wszystkie pozostałe gałęzie i stała się integralną częścią prawa polskiego - mówi Tadeusz Tomaszewski.
Jako drugi z kierunków zmian dziekan WPiA UW podaje nacisk na praktyczne znaczenie prawa.
- Studenci nie mogą się bowiem uczyć tylko teorii. Doskonale rozumiemy konieczność praktycznego kształcenia studentów. Zmianę systemu prawdopodobnie wymuszą na nas zmiany w prawie. Głównie w kontekście umożliwienia świadczenia pomocy prawnej przez absolwentów prawa - dodaje Tadeusz Tomaszewski.
Prawnicy są zgodni, że aplikacja jest najlepszą drogą do zawodu radcy prawnego czy adwokata. Zauważają jednak pewne przestarzałe metody szkolenia.
- Uniwersytety w Polsce wyposażają swoich absolwentów w wiedzę (hard skills), ale to nie wystarcza do uprawiania zawodu radcy prawnego. Konieczne są także takie umiejętności, jak: zarządzanie sprawą sądową, umiejętność komunikowania z klientem, negocjowanie, znajomość narzędzi marketingowych (tzw. soft skills) - mówi Maciej Bobrowicz, prezes Krajowej Rady Radców Prawnych.
Takie stanowisko podzielają adwokaci.
- Aplikacja powinna stanowić przede wszystkim zajęcia praktyczne. Należy odejść od wykładów i suchego mówienia o prawie materialnym, ponieważ z tym młodzi prawnicy mieli styczność w trakcie studiów. Aplikant musi nauczyć się, jak pisać pozwy, apelacje, dowiedzieć się, jak rozmawiać z klientem, jak się wobec niego zachowywać i jak się zachowywać przed sądem - wskazuje Bartosz Grohman, kierownik Szkolenia Aplikantów ORA w Warszawie, adwokat w kancelarii White & Case.
Prawnicy są przekonani o zaletach praktycznej nauki pod okiem doświadczonego patrona. Uważają jednak, że obecnie system patronatu nie spełnia swojej roli.
- Obawiam się, iż poprzez tak dużą liczbę aplikantów, jaką mamy obecnie, system patronacki stanie się niewydolny. Kontakt mistrz-uczeń jest bardzo ograniczony. Rolą izb radcowskich i rad adwokackich będzie siłą rzeczy stworzenie możliwie najlepszego substytutu stosunku patronackiego - mówi Piotr Trębicki, radca prawny w kancelarii Gessel, członek Komisji ds. Aplikacji OIRP w Warszawie.
Prawnicy zwracają uwagę także na pozaprawne aspekty wiedzy zdobywanej w trakcie aplikacji.
- Przyszłych adwokatów należy szkolić także w zakresie pewnej wiedzy ogólnej, jak np. literatura, muzyka. Mogłyby to być zajęcia nieobowiązkowe, ale sądzę, że wiele osób będzie na nie uczęszczać. Adwokat powinien być eurydytą, to bardzo pomaga w nawiązaniu lepszego kontaktu z różnymi klientami - uzupełnia Bartosz Grohman.
34 proc. ankietowanych wskazało, że rynek usług prawniczych będzie rozwijał się w przyszłym roku jeszcze szybciej niż obecnie
BADANIE WK INDEX: TRENDY W BRANŻY USŁUG PRAWNICZYCH
Już po raz czwarty przeprowadzone zostało przez firmę badawczą IPSOS, na zlecenie Wolters Kluwer Polska, badanie wśród partnerów firm prawniczych. Celem tych badań jest ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych. Swoje stanowisko wyrażają prawnicy - partnerzy w największych kancelariach w Warszawie oraz w firmach regionalnych, obsługujących przede wszystkim obrót gospodarczy. Każde kolejne badanie pozwala już na obserwacje pewnych trendów. Przykładowo, z pomiaru na pomiar zauważalny jest wzrost optymizmu prawników z największych kancelarii. Uważają oni, że popyt na usługi ich kancelarii będzie rósł w tym samym tempie co obecnie, zaś 34 proc. ankietowanych wskazało, że rynek usług prawniczych będzie rozwijał się w przyszłym roku jeszcze szybciej niż obecnie.
Za pomocą specjalnej ankiety prawnicy oceniali sytuację gospodarczą, czyli poziom cen, bezrobocia czy też napływ kapitału zagranicznego. Pytania dotyczą oceny kondycji firm, ich wyników ekonomicznych, poziomu inwestycji, zatrudniania oraz barier stojących na przeszkodzie działalności gospodarczej w Polsce. Kancelarie prawne odpowiadają także na pytania dotyczące prowadzonych spraw oraz klientów. Mówią o swoich planach odnośnie do zatrudniania nowych pracowników kancelarii, co się wiąże z oceną panującej i przewidywanej koniunktury na rynku usług prawniczych.
Czwarte badanie było przeprowadzane w dniach od 16 listopada do 4 grudnia 2007 r. metodą wywiadu telefonicznego (CATI). Poprzedzone zostało akcją wprowadzającą, polegającą na przedstawieniu przedstawicielom kancelarii założeń, celu oraz zastosowań badania.
W badaniu wzięło udział 41 partnerów reprezentujących największe działające w Polsce kancelarie prawnicze. Równolegle prowadzono badanie lokalnych rynków usług prawniczych. W badaniu wzięło udział 136 wspólników i partnerów reprezentujących kancelarie prawnicze z siedzibą w jednym z następujących województw: lubelskie, małopolskie, podlaskie, pomorskie, wielkopolskie. Wszystkie kancelarie obsługiwały firmy zatrudniające więcej niż trzy osoby.
SYSTEM KSZTAŁCENIA
W Europie obecnie nie ma jednolitego systemu kształcenia prawników. Dlatego też podczas konferencji Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Europy (CCBE), która odbyła się w listopadzie 2007 r. Warszawie, z udziałem przedstawicieli wydziałów prawa kilkudziesięciu europejskich uniwersytetów (między innymi z Polski, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Szwecji, Danii, Rumunii i Czech) podjęto starania w kierunku wypracowania jednolitych standardów kształcenia prawników (w tym programów studiów) w Europie.
KATARZYNA RYCHTER
