Którzy przedsiębiorcy mogą udzielić prokury i jaki jest zakres upoważnienia prokurenta?
Prokura najczęściej kojarzona jest ze spółkami kapitałowymi. Kodeks cywilny (k.c.) zakreśla jednak szerszy krąg podmiotów, które mogą udzielić takiego pełnomocnictwa. Artykuł 1091 par. 1 k.c. stanowi, że prokura to pełnomocnictwo udzielane przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Zatem kluczowy jest tu status przedsiębiorcy i obowiązek wpisu do odpowiedniego rejestru. Przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów k.c. jest, zgodnie z art. 431, osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą fizyczną, ale posiadająca zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Dlatego prokury może udzielić np. spółdzielnia.
Zakres upoważnienia prokurenta wynika ze wspomnianego już art. 1091 par. 1 k.c. Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Zatem umocowanie prokurenta jest bardzo szerokie. Może on np. w imieniu przedsiębiorcy zawierać umowy związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (w tym z kontrahentami, pracownikami czy związane z nabyciem nieruchomości), podejmować czynności przed sądami powszechnymi, polubownymi, organami administracyjnymi, a także udzielać pełnomocnictw procesowych.
Zakres umocowania prokurenta nie może zostać ograniczony przez udzielającego prokury. Ograniczenie możliwe jest jedynie w przypadkach wskazanych w przepisach szczególnych ustawy. I tak zgodnie z art. 1095 k.c. „prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorcy (prokura oddziałowa)”. Podobnie swoistym ograniczeniem jest instytucja prokury łącznej określona w art. 1094 par. 1 k.c. Polega ona na tym, że prokura może być udzielona kilku osobom łącznie. Wtedy będą one zobowiązane do współdziałania. Warto podkreślić, że niektóre czynności, jak np. zbycie przedsiębiorstwa, wymagają dodatkowego pełnomocnictwa szczególnego, którego trzeba udzielić w formie przewidzianej dla danej czynności.

Sylwia Graboś, radca prawny w kancelarii Grynhoff Woźny Maliński