Jaki jest status prawny urządzeń przesyłowych, które nie zostały sfinansowane przez przedsiębiorcę przesyłowego, na przykład przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne?
3 sierpnia 2008 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (k.c.) oraz niektórych innych ustaw z 30 maja 2008 r. (Dz.U. nr 116, poz. 731), która wprowadziła do kodeksu cywilnego nowe unormowania dotyczące, tzw. urządzeń przesyłowych. Chodzi o urządzenia służące do doprowadzania lubodprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej.
Nowe brzmienie art. 49 k.c. przesądza o tym, że urządzenia przesyłowe z chwilą ich przyłączenia do sieci przestają być częścią składową nieruchomości i stają się składnikiem przedsiębiorstwa, ale zarazem nie stanowi to samoistnej podstawy prawnej przejścia urządzeń przesyłowych na własność właściciela przedsiębiorstwa. W konsekwencji kwestia tytułu prawnego urządzeń wymaga dalszego uregulowania przez zainteresowane strony. Nowa regulacja wychodzi z założenia, że instrumentem, który pozwala określić tytuł prawny do korzystania przez przedsiębiorcę z urządzeń przesyłowych sfinansowanych przez inną osobę, np. właściciela nieruchomości gruntowej, który sfinansował posadowienie na niej urządzeń wodociągowych - jest umowa zawarta między przedsiębiorcą a tym podmiotem. Strony umowy decydują o tytule prawnym, na podstawie którego przedsiębiorca będzie korzystać z urządzeń przesyłowych. Najczęściej będzie to przeniesienie własności na warunkach uzgodnionych przez strony, ale możliwe jest też ustanowienie innego tytułu prawnorzeczowego (użytkowania) bądź obligacyjnego (najem, leasing). Dopiero w razie odmowy zawarcia umowy przez przedsiębiorcę, osobie, która sfinansowała budowę urządzeń, przysługuje roszczenie o ich nabycie przez przedsiębiorcę za odpowiednim wynagrodzeniem. Analogicznie, jeżeli zawarcia umowy odmawia osoba, która sfinansowała budowę urządzeń, odpowiednie roszczenie przysługuje przedsiębiorcy. Warto w uzupełnieniu zauważyć, że zagadnienie to nie dotyczy statusu prawnego urządzeń sfinansowanych przez przedsiębiorcę przesyłowego, gdyż stają się one jego własnością z mocy prawa z chwilą ich przyłączenia do sieci.
Nie mniej ważnym zagadnieniem jest sprawa tytułu prawnego przedsiębiorcy przesyłowego do cudzych nieruchomości, na których te urządzenia zostały albo mają być zainstalowane. Również w tym zakresie podstawowym sposobem uzyskania tytułu prawnego jest zawarcie umowy z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej (np. umowa sprzedaży, ustanowienia użytkowania, ustanowienia służebności, najem, leasing). Natomiast jeżeli strony nie mogą dojść do porozumienia w tej kwestii, to może on na drodze sądowej żądać ustanowienia za wynagrodzeniem nowo uregulowanej służebności przesyłu.