Spółki prawa cywilnego i handlowego są zakładane i funkcjonują na podstawie prawa krajowego państw członkowskich. W jaki sposób spółki te mogą przenosić swoje siedziby do innych krajów?
AGATA OKOROWSKA
radca prawny, partner w Kancelarii BSO Prawo & Podatki Bramorski Szermach Okorowska
Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości spółka, którą założono zgodnie z ustawodawstwem jednego z państw członkowskich, nie może dokonać transgranicznego przeniesienia siedziby na podstawie postanowień Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Znalezienie rozwiązania dla umożliwienia przenoszenia siedziby spółki z jednego kraju do drugiego wymagałoby zawarcia odpowiednich konwencji bądź wprowadzenia odpowiednich regulacji do wewnętrznych systemów prawnych krajów członkowskich.
Brak regulacji pozwalających na swobodne przenoszenia siedziby za granicę nie stanowi jednak ograniczenia unijnej zasady swobody przedsiębiorczości. Zasadę tę można realizować przez zakładanie w krajach członkowskich agencji, oddziałów, spółek filialnych. Istnieje ponadto możliwość tworzenia spółek europejskich i dokonywania połączeń transgranicznych, pozwalających na zrealizowanie swobody przedsiębiorczości.
Zgodnie z polskimi przepisami siedziba spółki może się znajdować jedynie na terytorium Polski. W świetle art. 270 pkt. 2 kodeksu spółek handlowych uchwała wspólników o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza, powoduje rozwiązanie spółki. Zatem jeżeli zapadnie decyzja o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, to w Polsce rozpocznie się proces jej likwidacji, w wyniku którego utraci byt prawny. W ramach likwidacji konieczne jest zakończenie działalności spółki, w tym ściągnięcie wierzytelności, wykonanie zobowiązań oraz upłynnienie majątku spółki. Kontynuacja jej działalności za granicą jest możliwa jedynie w drodze zarejestrowania za granicą nowego podmiotu, po uprzednim przeprowadzeniu w Polsce wspomnianej procedury likwidacyjnej. Nie ma jednak przeszkód, aby nowa spółka była tworzona na bazie majątku likwidowanej spółki, o ile tylko przepisy kraju jej utworzenia nie sprzeciwiają się temu. Nowa spółka może przejąć nie tylko poszczególne składniki majątku, ale również wierzytelności i zobowiązania, a nawet całe zorganizowane przedsiębiorstwo dotychczasowego podmiotu.
Wprawdzie przepisy polskiego prawa nie pozwalają wprost na przeniesienie siedziby spółki za granicę, to jednak istnieją rozwiązania pozwalające osiągnąć zamierzone skutki z wykorzystaniem innych instytucji prawnych.