Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca ubiegający się o złagodzenie lub odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej za udział w porozumieniu antykonkurencyjnym?
Polskie i wspólnotowe przepisy antymonopolowe zachęcają przedsiębiorców do podejmowania współpracy z organami antymonopolowymi. Z jednej strony umożliwia to przedsiębiorcom dobrowolne wyjście z praktyki i ograniczenie sankcji finansowych, w tym nawet całkowitego uniknięcia kary, a z drugiej daje organom możliwość pozyskania cennego materiału procesowego umożliwiającego zwalczanie najcięższych praktyk. Instytucją, która pozwala na uchylenie się od wysokich sankcji, jest program łagodzenia kar, tzw. leniency.
Warunki skorzystania z tego programu określa art. 109 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie. Pomocne mogą być również wytyczne prezesa UOKiK, które mają charakter instrukcji dla przedsiębiorców. Zgodnie z ustawą prezes UOKiK odstępuje od nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca spełni łącznie określone w niej warunki. Powinien on m.in. jako pierwszy z uczestników porozumienia dostarczyć informację o jego istnieniu lub przedstawić, z własnej inicjatywy, dowód umożliwiający wydanie decyzji (jeżeli UOKiK nie posiadał informacji i dowodów wystarczających do wszczęcia postępowania lub wydania decyzji). Ponadto powinien on m.in. współpracować z UOKiK w toku postępowania w pełnym zakresie, dostarczając niezwłocznie wszelkich dowodów i udzielając wszelkich informacji związanych ze sprawą.
Analizując opłacalność skorzystania z leniency, przedsiębiorca powinien ocenić nie tylko biznesowe skutki takiego posunięcia, ale również fakt, że warunki uprawniające do pozytywnego rozpatrzenia wniosku są uznaniowe, a ich weryfikacja przez samego przedsiębiorcę nie gwarantuje, że prezes UOKiK podzieli to stanowisko. Dotyczy to w szczególności „istotności” informacji i dowodów, „pełnej” współpracy itd. Należy pamiętać, że w przypadku nieuwzględnienia wniosku przedsiębiorca poniesie odpowiedzialność w pełnym zakresie, nie mogąc liczyć na pobłażliwość jedynie na tej podstawie, że podjął nieskuteczną próbę. Co więcej, ujawniając już sam fakt zawarcia porozumienia, przedsiębiorca znacznie zwiększa szanse na jego penalizację, gdyż prezes UOKiK jest w takiej sytuacji zobowiązany do wszczęcia postępowania z urzędu.
JAROSŁAW CHAŁAS
partner Zarządzający Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy