Zbieraniem starych urządzeń RTV i AGD muszą zajmować się także skupy złomu oraz punkty napraw. Sklepy natomiast powinny informować klientów o tym, ile kosztuje recykling lodówek czy telewizorów.
Z początkiem 2009 roku przedsiębiorcom doszły nowe obowiązki związane ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Więcej firm musi się rejestrować w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska. Sklepy muszą informować o kosztach recyklingu lodówek czy pralek, a wprowadzający urządzenia RTV i AGD część swoich pieniędzy muszą przeznaczyć na ekoedukację. Obowiązek ten wprowadziła nowelizacja ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym oraz o zmianie niektórych innych ustaw, która weszła w życie 1 stycznia 2009 r.

Skupy złomu i serwisy

Przedsiębiorcy prowadzący skupy złomu lub punkty napraw sprzętu RTV i AGD muszą wpisać się do rejestru Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Oznacza to, że firmy takie muszą zbierać zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne. Otrzymanym numerem rejestrowym trzeba się posługiwać na dokumentach związanych z obrotem odpadów powstałych z urządzeń RTV i AGD.
Aby zarejestrować się w GIOŚ, trzeba złożyć odpowiedni wniosek. Należy w nim podać nazwę firmy, adres siedziby, NIP i REGON. Ponadto trzeba wskazać grupę i rodzaj sprzętu, który jest zbierany przez daną firmę. Taki wniosek można przesłać na adres Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska lub w postaci dokumentu elektronicznego, o ile dysponuje się podpisem elektronicznym.
Sama rejestracja to nie wszystko. Firmy takie muszą także ewidencjonować masę zebranych urządzeń. Sprawozdania z takimi danymi składa się co pół roku do GIOŚ. W takim dokumencie skupy złomu i serwisy muszą podać, ile zebrały sprzętu i jakiego rodzaju. Dodatkowo trzeba podać dane dotyczące ilości starych urządzeń, które zostały przekazane do zakładów przetwarzania. Sprawozdanie za okres od 1 stycznia do 30 czerwca musi być złożone do 31 lipca. Do 15 marca trzeba natomiast złożyć takie samo sprawozdanie, w którym znajdą się dane za okres od 1 lipca do 31 grudnia.
Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym określa, że np. punkt napraw telewizorów powinien przyjąć stare urządzenie, jeżeli po przyniesieniu go do naprawy okaże się, że koszt serwisu jest wyższy niż cena zakupu nowego urządzenia. Ponadto przyjęcie sprzętu jako odpadu powinno nastąpić, jeżeli okaże się, że jego naprawa jest niemożliwa. Odmowa przyjęcia zużytego sprzętu jest możliwa, jeżeli stwarza ono zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników danej firmy.
Zarówno skupy złomu, jak i przedsiębiorstwa naprawiające sprzęt elektryczny i elektroniczny muszą się liczyć z karami w przypadku braku rejestracji w GIOŚ. Za niezrealizowanie tego obowiązku grozi od 5 tys. do 500 tys. zł kary. Z kolei skupy złomu oraz osoby dostarczające w takie miejsca stare lodówki czy pralki muszą wiedzieć, że sprzęt taki musi być kompletny. Za demontowanie takich urządzeń poza wyspecjalizowanymi zakładami przetwarzania grozi kara od 2 tys. do 100 tys. zł. Kara ta ma sprawić, że stare urządzenia AGD nie będą traktowane jak zwykły złom.



Obowiązki sklepów

Do końca 2008 roku sklepy musiały jedynie przyjmować od klienta stare urządzenie, jeżeli ci kupowali nowy sprzęt tego samego typu. Ponadto miały też obowiązki związane z rejestracją w GIOŚ i składaniem sprawozdań dotyczącym ilości zebranego sprzętu. Jednak z początkiem 2009 roku na sprzedawców urządzeń AGD i RTV nałożono obowiązek informowania klientów o kosztach recyklingu. Do niedawna koszt gospodarowania odpadami elektrycznymi i elektronicznymi (transport, recykling itp.) był ukryty w cenie produktu. Teraz sklepy powinny pokazywać, ile kosztuje zagospodarowanie np. lodówki jako odpadu, co i tak jest wliczone w ostateczną cenę. Obowiązek uwidocznienia kosztów recyklingu obejmuje sprzęt dla gospodarstw domowych typu: sprzęt audiowizualny, urządzenia oświetleniowe oraz elektronarzędzia. Nie dotyczy to jednak np. podzespołów komputerowych.
Zamiarem ustawodawcy jest to, by jak najwięcej konsumentów dowiedziało się, że kupując np. pralkę płacą już za jej późniejszy recykling. W ten sposób ludzie mają bardziej interesować się tym, co zrobić ze starym sprzętem, gdy już nie będzie potrzebny. Ustawa przewiduje od 5 tys. zł do nawet 2 mln zł kary za brak widocznych kosztów recyklingu.

Edukacja ekologiczna

Zgodnie z ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym firmy wprowadzające na rynek urządzenia RTV i AGD (np. producenci, importerzy) muszą prowadzić publiczne kampanie edukacyjne. Chodzi o poszerzanie świadomości konsumentów w zakresie postępowania ze starymi lodówkami, pralkami czy nawet suszarkami do włosów.
Obowiązek ten firma może wykonać samodzielnie albo zlecić to organizacji odzysku. Jeżeli realizację tych zadań powierza się organizacji odzysku, to musi ona przeznaczyć 5 proc. swoich przychodów na publiczną działalność edukacyjną. Większość firm wykonuje ustawowe obowiązki za pośrednictwem organizacji odzysku. Są jednak i takie, które same wszystko robią. Jeszcze do 2009 roku w przypadku takich przedsiębiorstw nie istniał obowiązek ekoedukacji. Ustawodawca uznał jednak, że nie jest to równe traktowanie podmiotów na rynku, skoro firmy zrzeszone w organizacjach odzysku ponoszą koszty związane z edukacją ekologiczną, a pozostałe nie. Dlatego teraz także firmy samodzielnie wypełniające ustawowe obowiązki muszą organizować publiczne kampanie ekoedukacyjne. Ustawa określa, że za kampanie edukacyjne uznaje się wszelkie działania mające na celu podnoszenie stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami w postaci zużytego sprzętu. Mają one uświadamiać o znaczeniu osiągnięcia wysokiego poziomu zbierania zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych. Publiczne kampanie mają ponadto informować o wpływie substancji stosowanych w sprzęcie na środowisko i zdrowie ludzi. Wprowadzający sprzęt na rynek, którzy nie zlecają wykonywania obowiązków ustawowych organizacjom odzysku, mają przeznaczać na takie działania minimum 0,1 proc. swoich przychodów. Jeżeli sami nie będą organizować publicznych kampanii, to w zamian mogą przeznaczyć pieniądze (0,1 proc. przychodu) na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.



NOWE ZADANIA
Obowiązki, które doszły lub się zmieniły w 2009 roku:
● skupy złomu i serwisy sprzętu RTV i AGD muszą zbierać stare urządzenia,
● pokazywanie kosztów gospodarowania zużytym sprzętem RTV i AGD,
● przeznaczanie części przychodów na kampanie ekoedukacyjne,
● sprawozdania do GIOŚ składa się co pół roku, a nie co kwartał,
● nowe kary.
KARY DLA FIRM
● od 2 do 100 tys. zł – demontaż odpadów RTV i AGD poza wyspecjalizowanym zakładem przetwarzania
● od 5 tys. do 2 mln zł – brak widocznych kosztów recyklingu np. przy cenie produktu
● od 5 tys. do 500 tys. zł – brak rejestracji w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska
0,7 kg
– zebrano odpadów elektrycznych i elektronicznych średnio na jednego mieszkańca w 2007 roku
4 kg
średnio w przeliczeniu na jednego mieszkańca powinno się zbierać elektroodpadów w Polsce
1 kg
– tyle najprawdopodobniej zebrano elektrodpadów w 2008 roku w przeliczeniu na jednego mieszkańca
Podstawa prawna
Ustawa z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. nr 180, poz. 1495 z późn. zm.).