Kryzys finansowy skutkuje spadkami w przewozach lotniczych na całym świecie. W tym roku straty przewoźników należących do Międzynarodowego Zrzeszenia Transportu Lotniczego mogą wynieść 9 mld dol. Na tle rynków zagranicznych rynek w Polsce trzyma się nieźle.
Na początku czerwca IATA (International Air Transport Association) – Międzynarodowe Zrzeszenie Transportu Lotniczego poinformowało o złych wynikach, jakie transport lotniczy notuje w 2009 roku. Zdaniem Giovanniego Bisignaniego, dyrektora generalnego IATA, branża znajduje się w ciężkiej sytuacji, nienotowanej dotąd w latach bieżącej dekady, nawet po terrorystycznym ataku na World Trade Center w 2001 roku, który doprowadził do kryzysu w branży.

Wykorzystanie miejsc

W marcu IATA oszacowało, że w 2009 roku przewoźnicy należący do tej organizacji poniosą 4,7 mld dol. straty. Jednak na początku czerwca prognozy te zostały zweryfikowane. Z nowych wyliczeń wynika, że linie lotnicze mogą stracić w 2009 roku 9 mld dol., a więc dwa razy więcej, niż przewidywano w marcu. Ze względu na globalny kryzys gospodarczy przychody branży spadną o 80 mld dol., do 448 mld dol. Przezwyciężenie zapaści i odzyskanie przez przewoźników przychodów na poziomie sprzed kryzysu zabierze im, zdaniem Giovanni Bisignaniego, co najmniej 3–4 lata.
Prognozy przedstawiają się źle, bo wskaźniki przewozu osób i towarów spadają. Od marca w przewozie pasażerów, który jest dla przewoźników źródłem 90 proc. obrotów, IATA zanotowała spadek o ponad 10 proc. Popyt na ofertę przewoźników europejskich spadł w marcu prawie o 12 proc., w kwietniu – zaledwie o 2 proc. w porównaniu z miesiącami roku ubiegłego. Według AEA (Association of European Airlines) Stowarzyszenia Europejskich Przewoźników Lotniczych w I kwartale średnie wykorzystanie miejsc w samolotach kursujących w połączeniach europejskich sięgnęło 72 proc. Oznacza to, że aż 28 proc. miejsc w samolotach było nieobsadzonych.

Przyciąganie pasażerów

IATA prognozuje, że w tym roku ruch pasażerski zmniejszy się co najmniej o 8 proc. Spadek ten może jednak osiągnąć wymiary dwucyfrowe. Dekoniunktura uderza zwłaszcza w popyt na ofertę z najwyższego segmentu. To spadek zainteresowania drogimi miejscami w klasie biznes najbardziej psuje wyniki finansowe przewoźników lotniczych.
Jednym ze sposobów walki ze skutkami kryzysu jest taka zmiana rozkładu lotów, by odsetek pustych miejsc w samolotach był jak najmniejszy. Najkosztowniejsze bowiem jest dla przewoźników wożenie powietrza. Kolejną metodą przyciągnięcia pasażerów na pokłady samolotów jest zaoferowanie im promocyjnych warunków przelotu. Najatrakcyjniejsze promocje dotyczą przelotów w klasie biznes. British Airways w klasie biznes proponuje dwa bilety w cenie jednego, a Austrian Airlines oferuje polskim pasażerom przeloty w klasie biznes do Ameryki, Azji czy do Indii za pół ceny. Polskie Linie Lotnicze LOT kuszą rabatem w wysokości 50 proc. na zakup biletu dla osoby towarzyszącej niezależnie od trasy i klasy przelotu. W ofercie LOT-u najatrakcyjniej przedstawiają się ceny przelotów w Europie. Przy rezerwacji z odpowiednim wyprzedzeniem można dostać bilet już za 380 zł. Promocje dotyczą w szczególny sposób okresu wakacyjnego, w którym samoloty w minionych latach, i to na wszystkich niemal trasach, były wypełnione.



Ruch w powietrzu

Według prognoz Eurocontrol, europejskiej organizacji ds. bezpieczeństwa żeglugi powietrznej, spadek tegorocznych operacji lotniczych w Europie, wywołany kryzysem finansowym, w mniejszym stopniu dotknie Polskę. Ruch w polskiej przestrzeni powietrznej miał spaść o 1,8 proc. Najnowsza prognoza Eurocontrol przewiduje, że ten spadek wyniesie tylko 1,6 proc.
– W 2009 roku możliwy jest spadek liczby lotów w Europie o 4,9 proc. Wariant pesymistyczny mówi o 8,1-proc. spadku. Wariant optymistyczny zakłada spadek o 1,4 proc. – przewidują analitycy Eurocontrol.
Dekoniunktura dotyczy blisko 80 proc. europejskich portów lotniczych. Zdaniem analityków Eurocontrol spadek liczby lotów nie będzie krótkotrwały i nie należy oczekiwać wzrostu ruchu jeszcze przed końcem 2009 r.
Po sześciu latach nieprzerwanego wzrostu europejskich lotniczych przewozów pasażerskich o przeciętnej rocznej stopie 3 proc. dopiero w 2008 roku odnotowano zatrzymanie się tendencji wzrostowej. Był to efekt z jednej strony rekordowych cen paliwa w minionym roku, a z drugiej wybuchu kryzysu finansowego. Według analityków Eurocontrol skutki kryzysu będą dla przewoźników lotniczych szczególnie dotkliwe w sezonie letnim 2009 roku. Wskazują oni, że główną przyczyną krytycznej sytuacji sektora transportu lotniczego w Europie jest wysoki koszt podróży lotniczych.



POLSKI RYNEK TRANSPORTU LOTNICZEGO
Silne strony
● wysoka jakość usług w transporcie lotniczym w porównaniu z innymi gałęziami transportu,
● infrastruktura lotniskowa i nawigacyjna, jakościowo na poziomie średniego standardu europejskiego,
● wysokie kwalifikacje kadr (zwłaszcza pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego),
● dynamiczny wzrost ruchu lotniczego w polskich portach,
● postępująca decentralizacja lotnisk,
● wzrost rentowności portów lotniczych,
● rezerwy przepustowości istniejących dróg startowych w portach lotniczych.
Słabe strony
● mała liczba lotnisk przystosowanych do ruchu komunikacyjnego,
● niewystarczające powiązanie lotnisk z siecią transportu kolejowego i drogowego,
● niedostateczna liczba dróg kołowania w portach lotniczych ograniczająca przepustowość pola wzlotów,
● wyczerpująca się przepustowość obecnego systemu zarządzania ruchem lotniczym,
● niski udział usług pozalotniczych w działalności portów lotniczych,
● ograniczone działania marketingowe firm lotniczych (zwłaszcza zarządzających infrastrukturą),
TRANSPORT LOTNICZY NA ŚWIECIE
Transport lotniczy w ostatnich latach jest najszybciej rozwijającą się gałęzią transportu, jednym z ważniejszych sektorów w gospodarki światowej, generującym rocznie ok. 420 mld USD przychodów. Przewozy pasażerskie są uzależnione od stanu gospodarki w poszczególnych krajach. Wyrazem tej zależności jest obserwowane skorelowanie przewozów pasażerskich z wartością produktu krajowego brutto (według parytetu siły nabywczej). W roku 2008 w ruchu rozkładowym przewieziono na świecie ok. 2,5 mld pasażerów i ok. 39 mln ton frachtu. Sieć europejskich portów lotniczych obejmuje ok. 370 lotnisk. Przewozy lotnicze są źródłem ok. 70 mld euro rocznego dochodu UE i zapewniają ok. 500 tys. miejsc pracy.
Przewozy lotnicze
9,1 proc.
spadek przewozów lotniczych w Europie w I kwartale 2009 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2008 roku