W biznesie sprzedawanie czy kupowanie towarów lub usług z odroczonym terminem płatności stało się akceptowaną normą. Problemy zaczynają się wtedy, gdy jedna ze stron nie jest w stanie wywiązać się z zaciągniętych zobowiązań.

Kredyt kupiecki jest doskonale znany sektorowi małych i średnich przedsiębiorstw. Firmy o mniejszym kapitale, które nie mogą sobie pozwolić, by z dnia na dzień zdobyć finansowanie na przeprowadzenie transakcji kupna, najczęściej wybierają właśnie opcję zapłaty w późniejszym terminie.

Kredyt działa w dwie strony

Takie rozwiązanie daje możliwość wielu firmom na posiadanie gotówki nawet w momencie, gdy powinny już regulować faktury za na przykład zakupiony towar i przeznaczyć ją choćby na podstawowe zobowiązania wobec państwa - CIT, VAT, PIT, ZUS, których to najczęściej nie da się odłożyć w czasie. W drugą stronę zaś przedsiębiorstwa mogą (i robią tak) same wystąpić w roli kredytodawcy i poczekać na uregulowanie płatności przez kontrahenta nie posiadającego w danym momencie odpowiednich środków finansowych. Oczywiście wszystko jest w porządku, dopóki znamy naszego partnera biznesowego, on zna nas, a odroczenie płatności zawsze kończy się uregulowaniem fakturowych zobowiązań. W wielu przypadkach firmy jednak nie upominają się o swoje pieniądze z obawy przed pogorszeniem stosunków biznesowych z kontrahentami. Dość często ma to podłoże w swojego rodzaju relacjach „bez wyjścia”, gdy na przykład firma dostarcza towar do sieci hurtowni czy marketów. W takich wypadkach wyraźnie widać, że większy dyktuje warunki.

Ryzyko w MSP

Sposobem na uniknięcie sytuacji utraty płynności spowodowanej długoterminowym brakiem ściągalności należności jest opcja ubezpieczenia kredytu kupieckiego. - Pogarszające się praktyki płatnicze, spowodowane recesją, znacząco wpływają na małe i średnie przedsiębiorstwa. Firmy dłużej oczekują na spłaty należności, a w skrajnych przypadkach nie otrzymują ich wcale. Zagrożenie niewypłacalnością dłużników jest na tyle duże, iż podmioty z sektora MSP, które dotychczas prowadziły bardziej zachowawczą politykę z zakresu bezpieczeństwa dokonywanych transakcji, obecnie coraz częściej zwracają się o ochronę ich płynności finansowej do towarzystw ubezpieczeniowych – wyjaśnia Bartłomiej Szlaz, dyrektor regionu Atradius Credit Insurance N.V. Oddział w Polsce.

– Narzędzie umożliwiające zarządzanie wierzytelnościami, jakim jest ubezpieczenie kredytu kupieckiego jest szczególnie ważne dla przedsiębiorstw MSP ze względu na fakt, iż wierzytelności, których źródłem jest sprzedaż towarów lub usług stanowią około 30 proc. aktywów uwidocznionych w bilansie podmiotu gospodarczego i z reguły znacząca część tych wierzytelności nie jest zabezpieczona. W związku z tym przedsiębiorstwa te są obciążone dużo większym ryzykiem wynikającym z opóźnionej płatności lub jej braku w porównaniu z dużymi korporacjami – dodaje Elwira Ostrowska-Graczyk, dyrektor Biura Ubezpieczeń Finansowych w PZU.

Jak to działa? Mówiąc najprościej firma, która zdecydowała się na ubezpieczenie kredytu kupieckiego (udzielanego innemu przedsiębiorstwu), zwraca się do ubezpieczyciela z wnioskiem o przyznanie limitu kredytowego, czyli maksymalnego zaangażowania firmy ubezpieczeniowej w konkretnego dłużnika. Następnie ubezpieczyciel sprawdza kontrahenta, który jest wymieniony we wniosku i określa, na ile może się finansowo zaangażować w ubezpieczenie, czyli ustala limit.

Nie tylko narzędzie

Pierwszym krokiem jest zebranie informacji na temat kontrahenta, najczęściej przy pomocy wywiadowni gospodarczej. Gdy firma lub firmy zostaną sprawdzone, zostaje ustalony limit kredytowy, przedsiębiorca zaś wykupuje polisę i zaczyna opłacanie składek ubezpieczeniowych, która przeważnie jest kwotą procentowo wyliczoną od obrotów miesięcznych klienta.

Ubezpieczenie kredytu kupieckiego nie jest jednak tak proste, jak mogłoby się wydawać. Przede wszystkim działania podejmowane po podpisaniu polisy odróżniają je od choćby ubezpieczenia OC/AC/NW. - Ubezpieczenie to bowiem tym się różni od innych rodzajów ubezpieczeń, że nie jest tu podpisywana polisa, którą po zawarciu wkłada się do szuflady i wyjmuje w przypadku zaistnienia szkody – mówi Robert Dunaj, ekspert w Euler Hermes. - Ubezpieczenie transakcji polega na codziennej współpracy klienta z działem oceny ryzyka ubezpieczyciela, w toku której sprawdzani są wskazani przez niego potencjalni partnerzy handlowi. Klient otrzymuje rekomendację współpracy z badanymi firmami na zasadach kredytowych (lub zalecenie współpracy jedynie na zasadach przedpłaty), określającą także bezpieczny jej pułap. Widać więc, iż ubezpieczenie transakcji to nie tylko narzędzie wykorzystywane przez działy finansowe przedsiębiorstw, ale również także przez dział sprzedaży, pomagając weryfikować pozyskanych odbiorców – dodaje.

Z punktu widzenia firm ubezpieczających swoje należności, najważniejszą korzyścią wynikającą z ubezpieczenia kredytu jest odszkodowanie wypłacane w przypadku, gdy sytuacja finansowa kontrahenta pogorszy się lub firma zbankrutuje.

Standardowe ubezpieczenie trwa 12 miesięcy, choć zdarzają się też ubezpieczenia na dłuższy okres, nie przekraczający jednak 24 miesięcy.

Grzegorz Stech
OPINIA EKSPERTA
Większa ostrożność ubezpieczycieli
Bartłomiej Szlaz,
dyrektor regionu Atradius Credit Insurance N.V. Oddział w Polsce
To, czy firma uzyska ubezpieczenie, w dużej mierze zależy od wypłacalności jej kontrahentów. W warunkach kryzysu, z racji wyższego poziomu ryzyka, towarzystwo ubezpieczeniowe może odmówić przyznania limitów kredytowych (czyli wartości wyznaczających maksymalną, możliwą do zabezpieczenia z ich strony, kwotę transakcji) wybranym partnerom, bądź przyznać je w wartości niższej niż wnioskowana. Ze względu na odmienne czynniki i okoliczności, każdy przypadek analizowany jest indywidualnie.
W ogólnym, statystycznym ujęciu można powiedzieć, iż wzrost poziomu ryzyka wpływa na większą ostrożność ubezpieczycieli. Spowodowane jest to ogromną odpowiedzialnością jaką jest określanie źródeł zagrożeń i pomoc w ich eliminowaniu. Oznacza to, iż odmowa przyznania limitu może być koniecznością i mieć istotną wartość informacyjną. Umożliwia to budowę portfela wypłacalnych kontrahentów - jednego z największych atutów przedsiębiorstw w czasach spowolnienia gospodarczego.
Ubezpieczony to wiarygodny
Robert Dunaj,
ekspert w Euler Hermes
Ochrona przepływów gotówkowych stanowi dziś - bardziej niż kiedykolwiek - główny problem gospodarczy. W celu przeciwdziałania ryzyku i zapewnienia sobie wystarczającej płynności większość przedsiębiorstw opóźnia płatność własnych zobowiązań - czyli kredytuje się kosztem dostawców, aby poradzić sobie z zaistniałą sytuacją. Przypomnę, iż nawet w sytuacji dobrej koniunktury około 1/3 zobowiązań regulowanych jest po dacie płatności. Jak może w tej sytuacji pomóc przedsiębiorcy ubezpieczenie należności? Przede wszystkim wspiera go w codziennym podejmowaniu trafnych decyzji dotyczących sprzedaży.
W obecnym czasie - większej ostrożności instytucji finansowych w udzielaniu pożyczek przedsiębiorcom, daje się zauważyć także rzadko zauważaną wcześniej przewagę rynkową, jaką daje firmom korzystanie z ubezpieczenia należności. Przejawia się ona w lepszej ich ocenie przez banki , firmy faktoringowe i inwestorów finansowych, chętniej udzielających wsparcia tak zabezpieczonym firmom. Ubezpieczone firmy są postrzegane jako bardziej wiarygodne także przez swoich dostawców, bardziej skłonnych dzięki temu do udzielania odroczonego terminu płatności bez konieczności przedpłat czy zabezpieczeń w postaci kaucji, akredytywy i innych.
Świadome zarządzanie
Elwira Ostrowska-Graczyk,
dyrektor Biura Ubezpieczeń Finansowych w PZU
Nieodłącznym elementem każdej działalności gospodarczej jest ryzyko utraty płynności, związane z nieotrzymaniem lub opóźnieniem w uzyskaniu od kontrahenta zapłaty za dostarczone towary bądź wykonane usługi. Z uwagi na fakt, iż rośnie wartość wierzytelności regulowanych po terminie zapłaty w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku oraz pozyskanie finansowania przez firmy w szczególności z segmentu MSP staje się coraz trudniejsze, w związku z tym przedsiębiorcy, by poprawić strukturę bilansu, sięgają po różne narzędzia zabezpieczania się przed ryzykiem w tym ubezpieczenie kredytu kupieckiego.
Istotą umowy ubezpieczenia kredytu kupieckiego, w tym w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw, jest świadome zarządzanie i kontrolowanie ryzyka poprzez określanie wysokości limitów odpowiedzialności przez ubezpieczycieli dla poszczególnych (pojedynczych) kontrahentów. Ich określanie (zarówno w przypadku limitów indywidualnych jak i automatycznych) wynika więc z istnienia standardowej procedury i powszechnych zasad działania umowy ubezpieczenia kredytu kupieckiego stosowanych przez PZU SA.
Elwira Ostrowska-Graczyk, dyrektor Biura Ubezpieczeń Finansowych w PZU / Inne
Bartłomiej Szlaz, dyrektor regionu Atradius Credit Insurance N.V. Oddział w Polsce / Inne