W związku z budową np. zakładu przemysłowego przez prywatną firmę zachodzi potrzeba budowy drogi publicznej lub jej przebudowy. Realizacja takiej inwestycji jest obowiązkiem prywatnej firmy. Jakie instrumenty prawne przysługują zarządcy drogi w celu wyegzekwowania tego obowiązku?
MIRELLA LECHNA
radca prawny, wspólnik kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg należą do zadań ich zarządców – odpowiednio do typu drogi – organu administracji rządowej, jakim jest GDDKiA, lub jednostki samorządu terytorialnego.
Na mocy art. 16 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych obowiązek budowy lub przebudowy drogi publicznej ciąży na inwestorze prywatnym, jeżeli konieczność wykonania tych robót spowodowana jest realizacją jego inwestycji. Na tej postawie inwestor odpowiada za techniczną realizację inwestycji drogowej i ponosi jej koszty. Warunki budowy lub przebudowy dróg będących przedmiotem takiego przedsięwzięcia określa umowa między zarządcą drogi a inwestorem inwestycji niedrogowej.
Podstawą powstania zobowiązania do poniesienia nakładów na inwestycję drogową jest sam fakt, że prowadzona inwestycja niedrogowa wymaga wybudowania lub przebudowania drogi publicznej. To oznacza, że obowiązek taki powstaje z mocy prawa. Natomiast zawierana z zarządcą drogi umowa reguluje sposób jego wykonania.
Obowiązkowi inwestora prywatnego z mocy ustawy towarzyszy roszczenie przysługujące organowi administracji o realizację obowiązku polegającego na budowie/przebudowie drogi publicznej, a także o zawarcie umowy w przedmiocie warunków budowy lub przebudowy drogi publicznej.
Wykonując te uprawnienia, zarządca drogi powinien dążyć do zawarcia wyżej wskazanej umowy z inwestorem prywatnym. W przypadku niewykonania przez inwestora prywatnego obowiązku wynikającego z art. 16 ustawy, zarządca drogi może skorzystać z instrumentów prawnych, które pozwolą na zrealizowanie inwestycji drogowej na koszt inwestora prywatnego, czyli wykonanie zastępcze i związane z tym roszczenie o zapłatę kwoty pieniężnej lub roszczenia odszkodowawcze. W procesie realizacji inwestycji niedrogowej znajdują zastosowanie przepisy prawa publicznego odnoszące się do kwestii lokalizacji, rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych oraz eksploatacji inwestycji (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, decyzja o pozwoleniu na budowę, pozwolenie na użytkowanie). Jednakże w ramach tych procedur nie ma możliwości prawnych do zobowiązania inwestora prywatnego do realizacji inwestycji polegającej na budowie lub przebudowie infrastruktury drogi publicznej.