Nasza firma ma sprawę o wyjawienie majątku. Wniosek w tej sprawie do sądu złożyła gmina, wobec której nasza firma ma długi z kar umownych. Czy gmina mogła tak postąpić, bo nie złożono do sądu żadnej dokumentacji oprócz tego wniosku? Dodam, że równolegle gmina prowadzi wobec naszej firmy egzekucję.

Gmina skorzystała zapewne z instytucji wyjawienia majątku, o której mowa w art. 913 i nast. kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.). W art. 913 par. 1 k.p.c. postanowiono, że wierzyciel może żądać zobowiązania dłużnika do złożenia wykazu majątku. Może to uczynić, jeżeli zajęty w egzekucji majątek dłużnika nie rokuje zaspokojenia egzekwowanych należności lub jeżeli wykaże, że na skutek prowadzonej egzekucji nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej należności. Chodzi o wykaz majątku dłużnika z wymienieniem:
  • rzeczy i miejsca, gdzie się znajdują,
  • przypadających wierzytelności i innych praw majątkowych,
  • informacji o odpłatnych i nieodpłatnych czynnościach prawnych, których przedmiotem jest rzecz lub prawo o wartości przekraczającej w dniu dokonania tych czynności wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, dokonanych na rzecz osób trzecich, w pięcioletnim okresie poprzedzającym wszczęcie egzekucji, w wyniku których stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Od 1 stycznia 2019 r. dodatkowo będzie obowiązywał przepis (art. 913 par. 11 k.p.c.) wskazujący, że dłużnik składa powyższy wykaz pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Sprawa sądowa o wyjawienie majątku może się toczyć równolegle do sprawy egzekucyjnej. Instytucja wyjawienia majątku i ustalania składników majątku w postępowaniu egzekucyjnym to bowiem dwie odrębne kwestie. Dano temu wyraz choćby w postanowieniu Sądu Rejonowego w Olsztynie z 16 listopada 2017 r. (sygn. akt I Co 1515/17), gdzie zaznaczono, że: „Są to niezależne od siebie instytucje stosowane w tym samym celu, tak jak wyjaśnienia dłużnika oraz poszukiwanie jego majątku na zlecenie wierzyciela, jednakże w różnych warunkach procesowych”.
W przypadku opisywanym przez czytelnika oceny wymaga kwestia zasadności wniosku o wyjawienie majątku. Dla wyjaśnienia problemu warto odnieść się do założeń podanych w jednym z nowszych orzeczeń dotyczących tej problematyki, mianowicie postanowieniu z 27 marca 2018 r. Sądu Rejonowego w Piszu (sygn. akt I Co 402/17). W rozpatrywanej sprawie wierzycielem również była gmina, która złożyła wniosek, a dołączono do niego tytuł wykonawczy i zaświadczenie o wpisie hipoteki, przy czym równolegle w toku była egzekucja komornicza. Sąd odniósł się m.in. do art. 914 par. 2 k.p.c., akcentując, że: „Przepis przewiduje inne wymogi, gdy wyjawienia majątku żąda się przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, a inne, gdy z żądaniem takim wierzyciel występuje w toku egzekucji bądź po jej negatywnym zakończeniu”. Dalej podano, że w przypadku złożenia wniosku w toku egzekucji z tego powodu, iż zajęty majątek dłużnika nie rokuje zaspokojenia egzekwowanych należności, niezbędne jest przedłożenie sądowi odpisu protokołu zajęcia wraz z potwierdzeniem zastosowania określonych sposobów egzekucji, ewentualnie zaświadczenia komornika stwierdzającego brak podlegających zajęciu ruchomości lub przypadających dłużnikowi wierzytelności bądź innych praw majątkowych.
Podsumowując: gmina może wystąpić do sądu z wnioskiem o wyjawienie majątku firmowego i jednocześnie prowadzić wobec niego egzekucję. Jednak aby wniosek był skuteczny, musi dołączyć dokumenty określone w art. 914 par. 2 k.p.c.
Podstawa prawna
Art. 913 par. 1, art. 914 ustawy z 17 listopada 1964 r. ‒ Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm.).
Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 847 ze zm.).