Giełdowe kontrakty terminowe wykorzystywane są zarówno do ograniczania ryzyka, jak i w arbitrażu
Na giełdach instrumentów finansowych notowane są kontrakty terminowe znane pod angielską nazwą futures. Mają one kilka cech odmiennych od kontraktów terminowych forward. Przede wszystkim są wystandaryzowane. Giełda określa przedmiot, wielkość kontraktu oraz dopuszczalne terminy ostatecznego rozliczenia, zwykle tylko cztery w roku. Strony kontraktu futures pozostają dla siebie anonimowe i nie podpisują żadnej dwustronnej umowy. Transakcja kontraktem następuje poprzez zawarcie transakcji giełdowej, której jedna strona kupuje kontrakt o konkretnych parametrach, a druga go sprzedaje. Co kluczowe, po każdej sesji giełdowej następuje rozliczenie aktualnych zysków lub strat inwestorów. Jest to określane jako równanie do rynku (marking-to-market).
Giełdowe kontrakty terminowe wykorzystywane są zarówno do ograniczania ryzyka (hedging), jak i w arbitrażu. Warunkiem prawidłowego funkcjonowania rynku jest jednak aktywność wielu inwestorów kierujących się motywem spekulacyjnym. Pragną oni sprzedać, a następnie taniej odkupić kontrakty (gra na zniżkę, czyli spekulacja niedźwiedzia) lub kupić, a następnie drożej odsprzedać kontrakty (gra na zwyżkę, spekulacja bycza). Z tego punktu widzenia kluczową zaletą kontraktów terminowych futures jest wysoka dźwignia finansowa. Wynika ona z faktu, że inwestor uczestniczy w pełnych zmianach wartości instrumentu bazowego, wnosząc tylko stosunkowo niewielki (zwykle od około dwóch do kilkunastu procent wartości kontraktu) początkowy depozyt zabezpieczający. Jego poziom wyznacza izba rozrachunkowa giełdy. Na tle rynku akcji niskie są także prowizje maklerskie. Umożliwia to wielokrotne zmiany pozycji inwestora podczas jednej sesji giełdowej. Niestety, rynek futures jest grą o sumie ujemnej - ze względu na prowizje maklerskie i podatki suma strat ogółu inwestorów jest wyższa od sumy zarobków. Tak więc ryzyko inwestycyjne jest bardzo wysokie. Niewielka część spekulantów w dłuższym okresie osiąga zyski. Większość szybko traci znaczne kwoty.
Współcześnie giełdowe kontrakty terminowe opiewają na towary i na instrumenty finansowe. Instrumentami bazowymi kontraktów drugiej grupy są waluty, obligacje, bony, krótkoterminowe stopy procentowe, indeksy (głównie giełdowego rynku akcji) i akcje spółek. Handel odbywa się na wyspecjalizowanych giełdach (głównie w USA, ale także np. niemiecko-szwajcarski Eurex) i na giełdach papierów wartościowych. W Polsce finansowe kontrakty terminowe futures notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Dominuje obrót kontraktami na indeks WIG20, znacznie większy od wartości transakcji akcjami wszystkich spółek notowanych na GPW. Oprócz tego dostępne są kontrakty terminowe na dwa inne indeksy, akcje kilku dużych spółek, waluty i obligacje skarbowe. Niestety, jak dotąd, nie zdobyły one dostatecznej popularności.