W związku z koniecznością dostosowania się do polityki energetycznej UE oraz spełnienia zobowiązań w zakresie emisji CO2, w roku 2008 Polska zintensyfikowała poszukiwania źródeł energii alternatywnych w stosunku do tradycyjnych.
Po wstępnym odrzuceniu źródeł energii, których zastosowanie jest w Polsce niemożliwe ze względu na ukształtowanie terenu lub warunki klimatyczne (jak na przykład energia fotowoltaiczna), zaobserwowano wyraźny rozwój działalności w dziedzinie energii odnawialnej (wiatrowej i biomasy).

Prawo i finanse

Obecny rozwój w tej dziedzinie wynika z dwóch podstawowych zjawisk. Pierwsze z nich dotyczy pojawienia się na rynku polskim firm międzynarodowych posiadających doświadczenie w branży, drugie zaś to zdecydowane zaangażowanie polskiej administracji państwowej, które umożliwiło między innymi wprowadzenie zmian w obowiązującym prawodawstwie oraz zapewnienie środków finansowych mających na celu uatrakcyjnienie i zwiększenie dochodowości inwestycji w tym sektorze.
Na podkreślenie zasługuje duże zainteresowanie energią odnawialną ze strony przedsiębiorstw reprezentujących takie kraje jak Niemcy, Portugalia czy Hiszpania (ta ostatnia zajmuje drugie miejsce na świecie pod względem stopnia rozwoju energii wiatrowej). Firmy z tych krajów utworzyły w Polsce spółki z zamiarem pozostania na tutejszym rynku, nie zaś w celach czysto spekulacyjnych, jak to miało miejsce w przeszłości w innych branżach gospodarki krajowej. Obecnie działają w Polsce przedsiębiorstwa zajmujące się rozwojem farm wiatrowych, wykonywaniem badań technicznych niezbędnych do budowy i osiągania optymalnej wydajności tych obiektów, a nawet dostawą maszyn dla farm wiatrowych.
Rozwój energetyki wiatrowej jest oczywiście możliwy w dużej mierze dzięki przyjęciu ustawodawstwa zapewniającego bezpieczeństwo prawne inwestycji. W tym zakresie należy podkreślić przede wszystkim wprowadzenie zmian w ustawie - Prawo energetyczne z 12 stycznia 2007 roku, umożliwiających swobodniejszy rozwój branży energetycznej poprzez poszerzenie kompetencji Urzędu Regulacji Energetyki (URE) i ustanowienie stałego systemu taryf w oparciu o stawkę za kilowatogodzinę oraz ceny sprzedaży tzw. zielonych certyfikatów.
Ponadto opracowano szereg programów mających na celu zachęcenie do wdrażania projektów opartych na energiach odnawialnych. Na uwagę zasługuje przede wszystkim Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IŚ), na lata 2007-2013, którego celem jest zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej. Program został przygotowany przez polski rząd i zatwierdzony 5 grudnia 2007 r. przez Komisję Europejską, która wspiera działania mające na celu realizację projektów związanych z energią odnawialną. Do jego celów należy zwiększanie efektywności produkcji, przesyłu oraz dystrybucji energii; poprawa efektywności w procesie wykorzystania energii oraz zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych.
Przede wszystkim celem PO IŚ (Działanie 9.4 oraz 9.5) jest zwiększenie produkcji energii oraz prądu ze źródeł odnawialnych przy wykorzystaniu funduszy z Unii Europejskiej. W szczególności pomoc może zostać przyznana na projekty związane z budową jednostek produkujących energię elektryczną z wykorzystaniem energii wiatrowej, wody w elektrowni hydroelektrycznej o mocy nieprzekraczającej 10 MW, biomasy lub biogazu,
Wkład finansowy UE przeznaczony na te działania, na lata 2007-2013, wynosi 422,95 mln euro. Dodatkowo, na ten cel przeznaczone zostanie, jeżeli środki takie będą dostępne, 211,09 mln euro ze źródeł krajowych. Instytucją przyznającą pomoc finansową jest Instytut Paliw i Energii Odnawialnej (IPiEO).



Wysokość finansowania

Rząd polski wprowadził ograniczenia dotyczące łącznej wartości finansowania: wartość procentową kosztów projektów lub też łączną wartość pomocy, która nie może przekraczać pewnych kwot (dla przykładu, Działanie 9.4 stanowi zwrot lub zaliczkę na poczet 20 proc. uzasadnionych kosztów, jednakże łączna wartość pomocy nie może przekraczać 40 mln zł na jeden projekt). Zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki z 3 lutego 2009 r., wsparcie inwestycji dzieli się na dwa rodzaje pomocy, tzn. pomoc regionalną oraz horyzontalną (środowiskową), która mogłaby umożliwić uzyskanie innego rodzaju pomocy w zależności od klasyfikacji projektów.
Jeżeli chodzi o procedurę uzyskania pomocy, projekty podzielone będą na dwa etapy: etap pierwszy obejmuje ocenę w oparciu o niepełną dokumentację projektową, przy wykorzystaniu kryteriów formalnych (np. formy, okresu trwania, języka, kompletności wniosku) oraz tzw. kryteriów merytorycznych pierwszego stopnia (inne dla każdego środka) oraz etap drugi, stanowiący ostateczną ocenę, która dokonywana jest w oparciu o pełną dokumentację projektową przy wykorzystaniu kryteriów merytorycznych drugiego stopnia (np. prawidłowości analizy finansowej oraz ekonomicznej, dobrej pozycji finansowej wnioskodawcy, zgodności projektu z regulacjami dotyczącymi ochrony środowiska).
Ogłoszono już pierwsze wezwanie do składania wniosków, które przyjmowane będą w terminie od 16 marca do 14 kwietnia 2009 r. Środki z budżetu przeznaczone na ten cel wynoszą 742 mln zł.

Dodatkowe wsparcie

Należy także pamiętać, że tych środków pomocowych istnieją również inne, które mogą być z nimi kumulowane, jak na przykład wsparcie z funduszy regionalnych UE, wsparcie przewidziane ustawą - Prawo ochrony środowiska z kwietnia 2001 roku oraz pomoc z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (realizowana w postaci subwencji, pożyczek i preferencyjnych kredytów bankowych), jak również wsparcie ze strony gmin, w których ma być zlokalizowana inwestycja. Przypomnijmy również, że takie instytucje jak Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju czy Bank Światowy oferują specjalne finansowanie dla projektów realizowanych w Polsce.
Należy śledzić dalszą ewolucję innych aspektów istotnych z punku widzenia branży, jak na przykład zwiększenie przepustowości sieci krajowej, terminy uzyskiwania pozwoleń na budowę i warunków przyłączenia do sieci oraz w określonych przypadkach kwestia podpisywania umów z dystrybutorami energii, aby upewnić się czy rzeczywiście znajdujemy się na dobrej drodze.