Otrzymanie dotacji przez duże przedsiębiorstwa będzie łatwiejsze ze względu na mniejszą konkurencję, ale należy się spodziewać trudności przy wypełnianiu wniosków o dotacje.
W ramach bieżącej perspektywy finansowej wsparcie dla inwestycji kluczowych dla naszej gospodarki przewidziano w ramach Działania 4.5 PO IG. Za kluczowe uznano innowacyjne inwestycje w sektorze produkcyjnym o minimalnej wartości 160 mln zł oraz tworzące co najmniej 200 nowych miejsc pracy (poddziałanie 4.5.1) oraz inwestycje w sektorze usług nowoczesnych związane z zatrudnieniem co najmniej 100 osób (poddziałanie 4.5.2).

Mniejsza konkurencja

Obydwa poddziałania są wdrażane przez Ministerstwo Gospodarki. Pierwsze rundy aplikacyjne odbyły się w roku 2008, kolejne są spodziewane w I kwartale 2009 r. W ramach konkursów ogłoszonych w tym roku przedsiębiorcy będą mogli uzyskać łącznie co najmniej 240 mln euro dotacji. Mając na uwadze skalę kwalifikujących się inwestycji, wartość budżetu nie jest imponująca, ale należy pamiętać, że konkurencja jest dużo mniejsza niż w innych działaniach. Ponadto do uzyskania pozytywnej rekomendacji wystarcza zdobycie 55 na 100 punktów, a ciągły tryb naboru wniosków powoduje, że próg, od którego przyznawane są dotacje, nie jest podnoszony w trakcie trwania rundy przez wysoki poziom konkurujących wniosków, jak ma to miejsce w przypadku działań o trybie konkursowym (w ostatniej rundzie 4.4 PO IG mimo minimum ustalonego na poziomie 60 ze 100 punktów, dotacje otrzymały wnioski ocenione na co najmniej 75 punktów).

Istota poddziałań

Poddziałanie 4.5.1 zostało stworzone w dużej mierze na zasadzie kalki wdrażanego przez PARP Działania 4.4 PO IG przy założeniu, że wnioskodawcami będą przeważnie duże przedsiębiorstwa realizujące inwestycje zakrojone na szeroką skalę. W związku z tym większość kryteriów oceny punktowej jest zbieżna z kryteriami z Działania 4.4, np. kryterium dotyczące innowacyjności projektu, innowacji organizacyjnej lub produktowej, a także promowania wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi. Co ciekawe, niektóre z nich - mimo identycznego brzmienia - są w obu działaniach odmiennie interpretowane. Zauważalne jest bardziej elastyczne i przyjazne inwestorom podejście ministerstwa, które potrafi wziąć pod uwagę niestandardową specyfikę przedsięwzięcia. Najlepszym tego przykładem jest ocena przedsięwzięć realizowanych przez nowo utworzone podmioty, gdzie nawet mimo braku obiektywnie weryfikowalnej historii, jeżeli wnioskodawca zadeklarował, iż będzie m.in. promował wzorce produkcji i konsumpcji sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi, mógł otrzymać punkty w procesie oceny. W ramach tego samego kryterium w Działaniu 4.4 punkty były przyznawane jedynie wtedy, gdy dotychczasowe działania inwestora w tym zakresie mogły być udokumentowane.
Poddziałanie 4.5.2 ma na celu wspieranie inwestycji w zakresie centrów usług wspólnych lub centrów IT, które wpływają na znaczące zwiększenie zatrudnienia. Należy podkreślić, że w najnowszej wersji dokumentów programowych minimalny pułap nowych miejsc pracy, jaki pozwala na ubieganie się o dotację w ramach tego poddziałania, został obniżony w stosunku do poprzedniej rundy z 200 do 100 osób. Zmiana ta zasługuje na szczególną pochwałę, zwłaszcza w świetle spowolnienia gospodarczego.



Szczególne inwestycje

Szczególną kategorią inwestycji w ramach poddziałania 4.5.2 są przedsięwzięcia związane z działalnością badawczo-rozwojową. Po pierwsze, kryterium dotyczące minimalnej wielkości zatrudnienia zostało w ich przypadku obniżone do 10 osób. Ponadto w toku oceny punktowej inwestycje B+R dostają co najmniej 10 dodatkowych punktów za sam charakter inwestycji, a do uzyskania maksymalnej liczby punktów w kryterium zatrudnienia (tj. 15 punktów) wystarczy utworzenie 20 miejsc pracy, podczas gdy pozostałe inwestycje usługowe muszą ich stworzyć co najmniej 350.

Uwaga na utrudnienia

Nie można jednak zapominać o pewnych niedociągnięciach, których również w tym działaniu uniknąć się nie udało. Przede wszystkim w obu poddziałaniach obowiązuje ten sam formularz wniosku i biznesplanu, który został przygotowany z myślą o inwestycjach produkcyjnych. Próba opisania na tym formularzu inwestycji usługowej o zupełnie innej charakterystyce jest więc drogą przez mękę i często kończy się nadużywaniem sformułowania: nie dotyczy.
W dokumentacji aplikacyjnej należy również wykazać, że projekt jest opłacalny, co jest oceniane między innymi na podstawie wyliczonej wartości wskaźnika NPV, który pozwala na porównanie wartości nakładów inwestycyjnych z planowanymi przyszłymi wpływami z inwestycji przy uwzględnieniu zmiennej wartości pieniądza w czasie. Jednak, zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Gospodarki, dyskontować należy tylko wpływy, a nakłady inwestycyjne powinny zostać ujęte w wartości nominalnej. Takie podejście jest niezgodne z opisanym w literaturze ekonomicznej wzorem na NPV, a ponadto skrajnie zniekształca wynik w przypadku inwestycji, w których ponoszenie nakładów jest planowane w dłuższym okresie.
Kolejnym utrudnieniem jest wymóg, zgodnie z którym projekt musi być podzielony na działania nieprzekraczające sześciu miesięcy. W przypadku projektów złożonych, w ramach których działania przekraczają ten okres, ministerstwo zaleciło dokonanie sztucznego podziału danego działania na kilka krótszych działań, których część nie będzie związana z poniesieniem jakichkolwiek kosztów. Z uwagi na fakt, że po zakończeniu każdego działania trzeba złożyć wniosek o płatność, podejście ministerstwa spowoduje konieczność składania pustych wniosków o płatność. Powstaje pytanie, jak mnożenie papierowej dokumentacji wpisuje się w oceniane przez Ministerstwo Gospodarki promowanie zrównoważonego rozwoju.
SŁOWNIK
DZIAŁANIE 4.4 - wspieranie inwestycji powyżej 8 mln zł, które dotyczą zakupu i wdrażania nowych rozwiązań technologicznych stosowanych na świecie nie dłużej niż trzy lata lub których stopień rozprzestrzeniania na świecie w danej branży nie przekracza 15 proc.
DZIAŁANIE 4.5 - wspieranie: innowacyjnych inwestycji sektora produkcyjnego o wartości powyżej 160 mln zł oraz tworzących co najmniej 200 nowych miejsc pracy; utworzenia nowych lub rozbudowy już istniejących centrów usług wspólnych i IT w przypadku zatrudnienia co najmniej 100 nowych pracowników; utworzenia bądź rozbudowy centrum B+R w przypadku zatrudnienia co najmniej 10 nowych osób.