Według statystyk niemal połowa populacji UE nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych, a około 20% osób nie posiada ich wcale. Natomiast aż 55 % Polaków posiada minimalne albo żadne kompetencje cyfrowe, zaś wśród zatrudnionych ten odsetek wynosi 48%. I nie chodzi tu o informatyczne kompetencje profesjonalne, niezbędne dla zawodu informatyka (ok. 4% zatrudnionych) ale o powszechne kompetencje cyfrowe (obsługa komputera i podstawowych programów, korzystanie z Internetu), potrzebne dziś na znakomitej większości stanowisk pracy.
Najbardziej rozpowszechnionym a zarazem wiarygodnym certyfikatem świadczącym o posiadaniu kompetencji cyfrowych na rynku polskim jest Certyfikat Umiejętności Komputerowych ECDL (European Computer Driving Licence), poza Europą funkcjonujący jako ICDL (International Computer Driving Licence ), który można uzyskać w 150 krajach świata i zdawać go w 41 językach. Na świecie ponad 11 milionów ludzi posiada certyfikat ECDL (w Polsce ponad 200 tysięcy) - jest on więc certyfikatem powszechnym i w pełni międzynarodowym. Każdy certyfikat ECDL potwierdza określone kompetencje cyfrowe. Dla każdego certyfikatu ECDL określony jest sylabus, czyli wykaz efektów uczenia się, potrzebnych do zdania egzaminu. Definiuje on szczegółowo kompetencje posiadacza.
W celu promowania zrozumienia czym są i do czego służą kompetencje cyfrowe, Komisja Europejska opracowała ramy odniesienia dla rozwoju i rozumienia kompetencji cyfrowych w Europie w ramach projektu DIGCOMP – Digital Competence Framework. Pierwsze opracowanie ramy DIGCOMP w wersji 1.0 powstało w roku 2013. W roku 2016, po kolejnym etapie prac projektowych ukazała się w Brukseli część pierwsza standardu DIGCOMP w wersji 2.0; jej oficjalne tłumaczenie na język polski można znaleźć na stronie www.digcomp.org.pl. Druga część, oznaczona jako wersja 2.1 ujrzała światło dzienne w maju 2017.
Rama kompetencji nie jest wykazem czy katalogiem kompetencji, które można zdobywać - to struktura czy opis hierarchii poziomów kompetencji, umożliwiająca porównanie różnych kompetencji szczegółowych z każdego z reprezentowanych obszarów, w ramach każdej kompetencji odniesienia.
W ramie DIGCOMP zdefiniowano 21 kompetencji odniesienia i zgrupowano je w 5 obszarach - w wersji 1.0 na 3 poziomach zaawansowania, zaś w wersji 2.1 na 8 poziomach, tak jak w Europejskiej Ramie Kwalifikacji.
Polskie Ministerstwo Rozwoju, jako organ udzielający wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), dotyczącego m.in. poprawy kompetencji osób dorosłych w zakresie Technologii Informacyjno-Komunikacyjnych (TIK), odniosło się do kwestii niedoboru kompetencji cyfrowych w „Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze edukacji na lata 2014-2020”. W ostatniej edycji „Wytycznych…” z dnia 6 września 2016 r. (kolejna edycja w przygotowaniu) po raz pierwszy zróżnicowano kwalifikacje i kompetencje w zakresie TIK.
Standardem kompetencji, które zgodnie z „Wytycznymi…” można zdobywać w ramach szkoleń finansowanych w ramach EFS, jest wspomniana rama kompetencji cyfrowych DIGCOMP w wersji 1.0.
W ramach certyfikacji ECDL można potwierdzić kompetencje szczegółowe, które wpisują się we wszystkie 21 kompetencji odniesienia ramy DIGCOMP. W ramach projektu ECDL Profile DIGCOMP w ECDL Polska przygotowano całą serię certyfikatów, które mogą potwierdzać wiele różnych kombinacji kompetencji szczegółowych, wpisujących się w różne kompetencje odniesienia DIGCOMP. Na Światowym Forum na Malcie w maju 2017 projekt ten uzyskał nagrodę główną (szklaną kulę) Best Practice Award.
Jeśli chodzi natomiast o kwalifikacje, możliwe do uzyskiwania w ramach projektów unijnych, docelowo będą one określone w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji. Dopóki Rejestr nie zostanie wypełniony kwalifikacjami rynkowymi, można posiłkować się listą kwalifikacji rynkowych, a w szczególności międzynarodowych, określonych zgodnie z Załącznikiem nr 8 do „Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020” z 17 maja 2017 pt. „Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego” gdzie napisano, że kwalifikacjami są certyfikaty, dla których wypracowano już system walidacji i certyfikowania efektów uczenia się na poziomie międzynarodowym. Dotyczy to w szczególności kwalifikacji komputerowych, np. jedynej wymienionej z nazwy – ECDL, a Polskie Towarzystwo Informatyczne (Operator Krajowy ECDL) jest wymienione jako przykład jednostki certyfikującej, jedyny w zakresie takich kwalifikacji. Tę informację można znaleźć w tabeli, na stronie 6 Załącznika nr 8.
Istnieją oczywiście inne niż ECDL certyfikaty, przy tym tych naprawdę wiarygodnych jest bardzo mało. Wraz z ogłoszeniem „Wytycznych…” jak grzyby po deszczu zaczęły powstawać różne „certyfikaty”, reklamowane jako w pełni zgodne z DIGCOMP, gotowe do finansowania z funduszy unijnych, a których jakości i rzetelności nikt nigdy nie przetestował. W dodatku zazwyczaj „certyfikują” one kompetencje odniesienia a nie konkretne kompetencje cyfrowe a „certyfikat” wydawany jest każdemu kto usiądzie do egzaminu, niezależnie od jego wiedzy i umiejętności.
Warto też przypomnieć, że akredytacja Centrum Egzaminacyjnego ECDL została zatwierdzona przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) jako spełniająca wymagania systemu zapewnienia jakości usług szkoleniowych lub doradczych dla podmiotów rejestrujących się w ogólnopolskiej Bazie Usług Rozwojowych.
Jacek Pulwarski, Polskie Towarzystwo Informatyczne