Tysiące NGO straci dostęp do finansowego wsparcia od państwa. Powodem jest budowa nowego systemu, w ramach którego pieniądze rozdzielać będzie jedna instytucja.
Chodzi o funkcjonujący przy Ministerstwie Rodziny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO), w ramach którego corocznie do fundacji i stowarzyszeń trzeciego sektora (NGO) w drodze konkursów trafia ok. 60 mln zł. Z tych pieniędzy finansowane są przedsięwzięcia organizacji pozarządowych. Wygląda na to, że rząd zawiesi wypłaty.
Konkursy – stop
– Na jednym z posiedzeń Rady Działalności Pożytku Publicznego pan Wojciech Kaczmarczyk, dyrektor departamentu społeczeństwa obywatelskiego w KPRM, zapytany o to, co z programem FIO, zapowiedział, że zostanie on przeniesiony do Narodowego Centrum i zmieniony zgodnie z nowymi priorytetami. Co może spowodować, że jakikolwiek nowy konkurs w ramach FIO zostanie ogłoszony dopiero w połowie przyszłego roku – mówi Łukasz Domagała z Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (OFOP). – Z reguły organizacje pozarządowe szykują się do naborów na jesieni, więc przerwa może być nawet półroczna – dodaje. OFOP skierowała już list otwarty do premier Beaty Szydło w tej sprawie.
Przypomnijmy, że w ubiegłym tygodniu Rada Ministrów kierunkowo przyjęła kontrowersyjny projekt ustawy o Narodowym Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego „Instytut Wolności”. Zakłada on, że państwowe dotacje dla organizacji pozarządowych będzie rozdzielać jedna instytucja, a nie ministerstwa. Narodowe Centrum (być może przybierze nazwę „Centrum na rzecz Wolności”) ma rozpocząć działalność we wrześniu i przejąć od resortu rodziny zarządzanie FIO. To właśnie w związku z tymi przetasowaniami kroplówka finansowa dla NGO może zostać wstrzymana.
Kancelaria premiera unika odpowiedzi na nasze pytania. Resort rodziny odpowiada ogólnikowo. – Ministerstwo w 2017 r. realizuje wszystkie zadania w ramach programu FIO zgodnie z przyjętym harmonogramem. Należy podkreślić, że resort będzie nadal prowadził działania mające na celu wspieranie działalności organizacji pozarządowych w realizacji zadań publicznych m.in. w ramach przyjęcia w 2017 r. programu współpracy z organizacjami pozarządowymi na lata 2018–2020 czy realizacji Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014–2020 – napisał wydział prasowy resortu.
FIO cieszy się sporą popularnością wśród podmiotów trzeciego sektora. Chętnych jest tak dużo, że środków wystarcza tylko dla ok. 10 proc. startujących w konkursach. W 2016 r. przystąpiło do nich ponad 4,7 tys. NGO. Zapowiedziana przerwa w ich dofinansowaniu może zagrozić istnieniu części, zwłaszcza tych niewielkich.
Rząd buduje sektor pozarządowy
Wkrótce to Narodowe Centrum będzie decydować, do kogo trafią pieniądze z grupy ok. 126 tys. stowarzyszeń i fundacji zarejestrowanych w Polsce. Obiekcje do tego zgłaszało nawet Rządowe Centrum Legislacji. – Poważne wątpliwości pod względem spójności z systemem obowiązującego prawa budzi pozbawienie właściwego ministra kompetencji „zarządzania” działaniami dotyczącymi szeroko rozumianego społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacji pozarządowych i wolontariatu – stwierdził w piśmie z uwagami do projektu wiceprezes RCL Tomasz Dobrowolski.
Rząd przekonuje, że chodzi o wyrównywanie szans wszystkich podmiotów ubiegających się o wsparcie. – Stąd konieczność wzmocnienia roli państwa w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego – wynika z komunikatu po posiedzeniu Rady Ministrów.
Przedstawiciele NGO widzą to inaczej. – To ewenement, że najważniejsze ciało doradcze dla rządu w tej materii, czyli Rada Działalności Pożytku Publicznego, nie wypowiedziała się na temat projektu ustawy. Dlaczego z jej przyjęciem, mimo tak licznych kontrowersji, rząd tak się spieszy. Czekaliśmy na strategię rządową, mieliśmy nadzieję na dialog – mówi Łukasz Domagała z OFOP.
Zdaniem opozycji PiS dąży do upolitycznienia kryteriów przyznawania dotacji. Jak mówi nam jeden z działaczy PO, nadzór nad Narodowym Centrum miałby sprawować wicepremier Piotr Gliński, ewentualnie wspomniany już Wojciech Kaczmarczyk z kancelarii premiera lub pełnomocnik rządu ds. społeczeństwa obywatelskiego Adam Lipiński (jeden z bardziej zaufanych ludzi Jarosława Kaczyńskiego).
Przedstawiciele środowisk samorządowych i pozarządowych zasiadający w Radzie Działalności Pożytku Publicznego przy Ministerstwie Rodziny zwołali na 13 lipca nadzwyczajne posiedzenie tego gremium.
106 tys. stowarzyszeń jest zarejestrowanych w Polsce
20 tys. fundacji
8,5 tys. organizacji ma status organizacji pożytku publicznego. Podatnicy mogą im przekazywać 1 proc. podatku dochodowego
27 tys. zł tyle wynosi roczny budżet połowy organizacji. Co trzecia utrzymuje się za mniej niż 10 tys. zł